Czy prowadzenie wykładu może być dziełem?

Nasza firma zamierza zorganizować szkolenie, podczas którego wykłady prowadzić będzie kilka osób, w tym profesorowie akademiccy. Czy w takim przypadku, gdy prowadzone wykłady mają być przygotowane specjalnie na nasze szkolenie, właściwe będzie zawarcie umowy o dzieło?

Praktyczne stosowanie przepisów dotyczących umowy o dzieło i umowy zlecenia mających swoje źródło w Kodeksie cywilnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 380 ze zm.) wywołuje wiele wątpliwości, zwłaszcza biorąc pod uwagę korzyści składkowe wynikające z zawarcia umowy o dzieło. Należy jednak pamiętać, iż w przypadku kontroli ZUS ma możliwość stwierdzenia w formie decyzji, iż umowa o dzieło została zastosowana bezpodstawnie. Wiąże się to z obowiązkiem zapłaty należnych składek lub złożenia odwołania do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Jednak oprócz sytuacji, gdy strony celowo "naciągają" konkretną umowę, aby nadać jej cechy umowy o dzieło, dość często zdarza się, iż dopasowanie umowy do konkretnej sytuacji wywołuje wątpliwości praktyczne. Co więcej, także orzecznictwo sądowe jest w tym zakresie niejednolite.

W przypadku gdy wykłady organizowane podczas szkolenia planowanego przez Czytelników mają być przygotowane pod jego kątem, z uwagi na ich indywidualny charakter oraz określony rezultat uzasadnione jest zastosowanie umowy o dzieło. Jednak taka kwalifikacja nie odnosi się automatycznie do wszystkich wykładów. Problem uznania umowy o przeprowadzenie wykładu jako umowy o dzieło był analizowany przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 maja 2016 r., sygn. akt II UK 217/15. SN uznał, że umowa dotycząca jednorazowego wykładu lub wykładu przeprowadzonego w czasie krótkotrwałego szkolenia może być przedmiotem umówionego dzieła, jeżeli dotyczyła ściśle określonego tematu, a warunki umowy poddawały się weryfikacji. W tym samym wyroku Sąd wskazał jednak, że wykład może być wykonywany także w ramach umowy o pracę bądź umowy zlecenia (o świadczenie usług). SN podkreślił, że jeżeli prowadzący wykład (szkolenie) został w umowie zobowiązany do przekazywania wiedzy w formie wykładów, ćwiczeń i warsztatów z danej dziedziny nauki w zakresie wynikającym z umowy, to taka forma prowadzenia zajęć nie przesądza o ich wykonywaniu w ramach umowy o dzieło. Umowa o dzieło jest bowiem umową rezultatu, dla którego osiągnięcia jest ona zawierana, powinna zatem istnieć możliwość zweryfikowania tego rezultatu.

Jeżeli jednak w ramach umowy zawieranej przez Czytelników prowadzący szkolenie zobowiązani będą do przygotowania oraz wygłoszenia wykładu na temat określony w umowie, możliwe będzie zweryfikowanie rezultatu umowy, a zatem będzie ona miała charakter umowy o dzieło.

Wykłady prowadzone w dłuższym okresie mogą być przedmiotem umowy o dzieło, jeżeli miały autorski charakter i zostały ucieleśnione na przykład w postaci utworu audio-wizualnego.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10.05.2015 r., sygn. akt II UK 217/15