Rozliczenie zaliczki jako rabat przy umowie sprzedaży

W ramach naszego przedsiębiorstwa posiadamy sieć sklepów z artykułami budowlanymi i wykończeniowymi. Klienci mają także możliwość zamówienia u nas profesjonalnego projektu architekta wnętrz, jednak warunkiem jest wpłacenie zaliczki na zakup materiałów w naszym sklepie. Czy zaliczka podlega zwrotowi, jeżeli klient zrezygnuje z zakupu towaru już po wykonaniu projektu? Jeśli tak, to jak możemy zabezpieczyć się przed wpłaceniem przez potencjalnego klienta zaliczki jedynie w celu uzyskania darmowego projektu?

Zaliczka bywa w praktyce bardzo często mylona z zadatkiem, pomimo że instytucje te znacznie się od siebie różnią przede wszystkim w zakresie skutków ich zastrzeżenia w umowie. Zaliczka ze swej natury jest świadczeniem na poczet wykonania umowy i podlega zwrotowi w przypadku niewykonania umowy. Regulacje dotyczące zaliczki zawarto w Kodeksie cywilnym (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.) w przepisach o umowie zlecenia. Może być ona wykorzystywana także przy innych umowach cywilnoprawnych na zasadzie swobody umów. Ma ona jednak charakter zwrotny. Świadczeniem, które nie podlega zwrotowi, jest natomiast zadatek. Jak wynika z art. 394 § 1 K.c., w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Zatem zadatek od zaliczki odróżnia przede wszystkim to, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron nie podlega on zwrotowi.

W przypadku gdy Czytelnicy jako przedsiębiorcy oferują darmową usługę projektową, pod warunkiem wpłaty zaliczki na poczet zakupu materiałów, a z umowy nie wynikają dodatkowe obowiązki dla kupującego, może on żądać zwrotu zaliczki. Wówczas, jeżeli z umowy nie wynika możliwość obciążenia kupującego kosztami usługi projektanta, Czytelnicy powinni zwrócić zaliczkę bez możliwości żądania zapłaty za przygotowanie projektu.

Czytelnicy powinni w umowie zabezpieczyć się przed możliwością wpłacania przez potencjalnych kupujących zaliczki na poczet zakupu materiałów budowlanych jedynie po to, aby uzyskać możliwość skorzystania z darmowego projektu, a następnie żądania zwrotu zaliczki. W zależności od woli Czytelników umowa może przybrać różną formę. Może mieć ona charakter umowy rezerwacyjnej, z której wynikać będzie, że w przypadku, gdy kupujący po otrzymaniu projektu zrezygnuje z zakupu towaru od Czytelników, zobowiązany będzie do zapłaty określonej kwoty, tytułem sporządzenia na jego rzecz indywidualnego projektu. Dobrym rozwiązaniem jest także zawieranie przez Czytelników, jako sprzedawców, umowy o sporządzenie projektu aranżacji wnętrz, który będzie miał charakter odpłatny. Przy czym należność za projekt będzie podlegała zaliczeniu w całości na poczet ceny w razie nabycia przez klienta towaru w przedsiębiorstwie Czytelników na zasadach określonych w umowie.