Wygaśnięcie nieużywanej służebności

Przez mój grunt - przynajmniej zgodnie z treścią księgi wieczystej - przebiega służebność drogi (w tym przejazdu i przechodu) na rzecz każdoczesnego właściciela sąsiedniej działki. Problem w tym, że od kilkunastu lat sąsiad korzysta już z własnego dojazdu do drogi publicznej i od tamtego czasu nie korzysta z drogi po moim gruncie. W jaki sposób doprowadzić do wykreślenia tej służebności drogi z księgi wieczystej?

Najprostszy, najtańszy i najszybszy sposób polega na złożeniu przez uprawnionego oświadczenia o zrzeczeniu się służebności gruntowej drogi w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Taki dokument (oświadczenie) stanowić będzie podstawę do wykreślenia służebności z księgi wieczystej - wniosek w tej sprawie do sądu wieczystoksięgowego może złożyć przede wszystkim właściciel nieruchomości obciążonej. Omawiany sposób wykreślenia służebności gruntowej z księgi wieczystej wymaga jednak współdziałania ze strony uprawnionego do przedmiotowej służebności w osobie właściciela nieruchomości władnącej. Nie zawsze jednak można na to liczyć. W braku takiego oświadczenia, pozostaje droga sądowa.

Ponieważ od daty zaprzestania korzystania ze służebności gruntowej minęło już kilkanaście lat, to zgodnie z art. 295 § 1 Kodeksu cywilnego doszło z mocy ustawy do wygaśnięcia przedmiotowej służebności już po upływie 10-letniego okresu niekorzystania z drogi. Skutkuje to powstaniem tzw. niezgodności treści księgi wieczystej ze stanem rzeczywistym i uzasadnia wniesienie powództwa o usunięcie tej niezgodności na podstawie art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2013 r. poz. 707 ze zm.). Powodem w tej sprawie może być Czytelnik (właściciel nieruchomości obciążonej), zaś pozwanym uprawniony z tytułu wygasłej, aczkolwiek ciągle widniejącej w księdze wieczystej, służebności drogi, czyli właściciel nieruchomości władnącej. Sąd po przeprowadzeniu postępowania wyda wyrok, w którym nakaże wykreślenie z księgi wieczystej wygasłej służebności gruntowej, powodującej niezgodności treści księgi z rzeczywistym stanem prawnym nieruchomości. Należy jednak pamiętać, że wyrok w tej sprawie, choćby prawomocny, nie skutkuje jeszcze formalnym wykreśleniem służebności z księgi wieczystej, a jedynie stanowi podstawę do dokonania takiego wykreślenia. Do tego potrzebny jest wniosek do sądu wieczystoksięgowego z załączonym prawomocnym orzeczeniem sądu w przedmiocie usunięcia omawianej niezgodności.

Jeszcze inny sposób - także wymagający ingerencji sądu - to żądanie zniesienia służebności gruntowej bez wynagrodzenia z powołaniem na przypadek utraty wszelkiego znaczenia przez służebność drogi dla nieruchomości władnącej, co miało miejsce z chwilą uzyskania dostępu sąsiedniej działki do drogi publicznej. Podstawę prawną takiego żądania (a dokładniej pozwu o zniesienie służebności gruntowej) stanowi art. 295 Kodeksu cywilnego. Istnieje jednak ryzyko, że sąd oddali pozew w tej sprawie, w której stwierdzi, iż wcześniej doszło już do wygaśnięcia tej samej służebności z uwagi na jej niewykonywanie przez okres 10 lat.