Zasiedzenie służebności przesyłu nie zawsze możliwe

Sąd doręczył mi wniosek spółki gazownictwa o stwierdzenie zasiedzenia służebności przesyłu obciążającej moją nieruchomość. Z wniosku wynika, że przez działkę przebiega gazociąg, o czym nie zostałem poinformowany w momencie zawarcia umowy jej sprzedaży. Zarówno przed nabyciem nieruchomości, jak i obecnie, nie znajdują się na niej żadne oznaczenia wskazujące na obecność gazociągu. Spółka podnosi jednak, że jego przebieg został oznaczony na mapie zasadniczej znajdującej się w zasobach gminy. Czy żądanie spółki jest zasadne?

Kodeks cywilny stanowi, że służebność gruntowa, a także służebność przesyłu, może być nabyta przez zasiedzenie, jednak tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia.

Zgodnie z art. 305¹ K.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania m.in. gazu, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. Służebność przesyłu może być ustanowiona na mocy umowy cywilnoprawnej zawartej między przedsiębiorcą a właścicielem nieruchomości, na której znajdują się urządzenia.

Jak już zaznaczono, służebność przesyłu może zostać również nabyta przez zasiedzenie, jednak jedynie, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że widoczność urządzenia przesyłowego ma być postrzegalnym i jawnym znakiem faktycznego korzystania z cudzego gruntu. Jest to ostrzeżenie dla właściciela gruntu, na którym znajduje się urządzenie, że tolerowanie korzystania z jego nieruchomości może prowadzić do jej nieodpłatnego obciążenia. Co więcej, prawidłowa interpretacja przepisów K.c. prowadzi do wniosku, że urządzeniem widocznym jest jedynie takie urządzenie, które jest postrzegalne dla każdego przeciętnego uczestnika obrotu (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2017 r., sygn. akt IV CSK 623/16).

W kontekście powyższego należy zatem stwierdzić, że samo oznaczenie przebiegu gazociągu na mapie zasadniczej nie jest wystarczające do zasiedzenia służebności przesyłu, gdyż urządzenia tego nie można było dostrzec przy oględzinach działki. Ponadto właściciel nieruchomości nie miał wiedzy o zlokalizowaniu na niej gazociągu ani też obowiązku zapoznawania się z mapą znajdującą się w gminie.

WAŻNE ORZECZENIA

"Zasiedzenie służebności następuje w takich granicach przestrzennych, w których przedsiębiorca przesyłowy manifestował, że korzysta z cudzej nieruchomości przy wykorzystaniu trwałego i widocznego urządzenia".

Postanowienie SN z dnia 17 lipca 2020 r., sygn. akt IV CSK 53/20

"Nabycie służebności przesyłu przez zasiedzenie następuje nieodpłatnie - uszczerbek właściciela nie podlega kompensacie. Przyznaniu rekompensaty (...) właścicielowi, ograniczonemu w swym prawie przez obciążenie służebnością wskutek zasiedzenia - od posiadacza służebności, sprzeciwia się funkcja zasiedzenia".

Postanowienie SN z dnia 17 lipca 2019 r., sygn. akt I CSK 630/17