Dwie odmiany zastawu

Nasza spółka posiada znacznej wysokości kredyt kupiecki w jednej z hurtowni budowlanych. Nie byliśmy ostatnio w stanie dokonać jego pomniejszenia. Hurtownia uzależnia więc dalsze dostawy materiałów od udzielenia zabezpieczenia należności. Oferuje w zamian prolongatę terminu spłaty zadłużenia. Jedyna wartościowa rzecz, jaką spółka posiada, to samochód ciężarowy. Hurtownia zaproponowała zastaw zwykły bądź zastaw rejestrowy na tym pojeździe. Nie wiemy jednak, które z tych zabezpieczeń będzie dla nas mniej uciążliwe. Czym różnią się te zastawy?

Z pewnością zastaw rejestrowy lepiej sprawdza się, gdy zachodzi potrzeba dalszego wykorzystywania w działalności gospodarczej dłużnika (zastawcy) rzeczy, która ma być przedmiotem zastawu. W tym przypadku chodzi bowiem o samochód ciężarowy będący najprawdopodobniej w codziennym użytku, a nie o cenny obraz, zegarek czy biżuterię, które to rzeczy najczęściej nadają się do zastawu zwykłego.

Zastaw zwykły i rejestrowy stanowią formę obciążenia rzeczy (lub prawa zbywalnego) prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością, i w zasadzie z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, z wyjątkiem tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne. Zastaw ustanawiany jest w celu zabezpieczenia oznaczonej (lub przyszłej czy warunkowej) wierzytelności.

Zastaw rejestrowy jest bardziej elastycznym i nowoczesnym zabezpieczeniem wierzytelności aniżeli zastaw zwykły, któremu musi towarzyszyć wydanie rzeczy. W obrocie gospodarczym często jest to nie do zaakceptowania ani dla dłużnika, któremu nierzadko zależy na utrzymaniu posiadania danej rzeczy, ani dla wierzyciela, dla którego oznaczałoby to także przyjęcie obowiązku przechowywania i pieczy nad przedmiotem zastawu. Jedynie ustanowienie zastawu rejestrowego nie wymaga wydania przedmiotu zabezpieczenia. Zamiast tego następuje wpis do rejestru zastawów, który jest niezbędny do powstania tego rodzaju zabezpieczenia.

W przypadku zastawu rejestrowego istnieje także wybór w zakresie sposobów zaspokojenia wierzyciela (zastawnika) z przedmiotu zastawu, włącznie z przejęciem na własność danej rzeczy. Umowa musi jednak przewidywać taką możliwość wraz z podaniem wartości tej rzeczy lub prawa. Zamiast tego ostatniego strony mogą określić w umowie sposób ustalenia tej wartości dla zaspokojenia zastawnika.

Dla porównania, realizacja roszczeń wierzyciela zabezpieczonego zastawem zwykłym jest daleko bardziej sformalizowana. Zastawnik nie może tak po prostu zatrzymać rzeczy, zaliczając ją na poczet spłaty długu. Musi wszcząć postępowanie sądowe, a później egzekucyjne, w ramach którego jego roszczenie zostanie dopiero zaspokojone (z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami) z przedmiotu zastawu.

**Podobieństwa i różnice zastawów**
	Zastaw zwykły	Zastaw rejestrowy
Przedmiot zastawu	rzeczy ruchome i zbywalne prawa majątkowe	rzeczy ruchome i zbywalne prawa majątkowe
Sposób ustanowienia	umowa oraz wydanie przedmiotu zastawu	umowa zastawnicza w formie pisemnej oraz wpis do rejestru zastawów
Korzystanie z przedmiotu zastawu	zastawca (dłużnik) nie może władać ani korzystać z przedmiotu zastawu w trakcie trwania zabezpieczenia	przedmiot zastawu może pozostać we władaniu zastawcy (dłużnika), który może z niego korzystać
Realizacja zabezpieczenia	wyłącznie w drodze postępowania egzekucyjnego; zakazane jest umawianie się na tzw. przepadek rzeczy	w drodze postępowania egzekucyjnego lub w inny uzgodniony i dopuszczalny sposób, np. przez przejęcie na własność przedmiotu zastawu przez zastawnika