W jaki sposób spłaca się wierzycieli spadkowych?

Wraz z dwójką rodzeństwa przyjęliśmy spadek po ojcu. Zdecydowaliśmy się wybrać opcję z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe. Sprawa spadkowa jeszcze się nie odbyła. Otrzymujemy wezwania od wierzycieli ojca z żądaniami spłaty długów. W jaki sposób spadkobiercy mają obowiązek regulować tego rodzaju należności?

Wszystko zależy od tego, na jakim etapie znajduje się sprawa. Do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku. Majątek spadkowy i majątek spadkobiercy są zatem od siebie oddzielone. Jednak od chwili przyjęcia spadku ponosi odpowiedzialność za te długi z całego swego majątku. Z kolei do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Stanowi o tym art. 1034 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.). Solidarna odpowiedzialność powoduje, że wierzyciel spadkowy może zażądać zapłaty całości lub części wierzytelności od jednego spadkobiercy, kilku lub od wszystkich łącznie. Ma w tym zakresie pełny wybór. Oczywiście spełnienie świadczenia przez jednego z dłużników (spadkobierców) następuje z takim skutkiem, że zwalnia z odpowiedzialności w odpowiednim zakresie pozostałych. Ten ze spadkobierców, który spełnił świadczenie (spłacił wierzyciela), może żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców odpowiedniej części środków pieniężnych - stosownie do wielkości udziałów.

Natomiast od chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów.

Pamiętać należy, że w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Powyższe ograniczenie nie obowiązuje, jeżeli spadkobierca podstępnie pominął w wykazie inwentarza lub podstępnie nie podał do spisu inwentarza przedmiotów należących do spadku lub przedmiotów zapisów windykacyjnych albo podstępnie uwzględnił w wykazie inwentarza lub podstępnie podał do spisu inwentarza nieistniejące długi. Co więcej, spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza i spłacił niektóre długi spadkowe, a nie wiedział i przy dołożeniu należytej staranności nie mógł się dowiedzieć o istnieniu innych długów spadkowych, ponosi odpowiedzialność za niespłacone długi spadkowe tylko do wysokości różnicy między wartością stanu czynnego spadku a wartością świadczeń spełnionych na zaspokojenie długów spadkowych, które spłacił. Natomiast gdyby wiedział lub przy dołożeniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o istnieniu tych długów, ponosi za nie odpowiedzialność ponad wartość stanu czynnego spadku, jednakże tylko do takiej wysokości, w jakiej byłby obowiązany je zaspokoić, gdyby spłacał należycie wszystkie długi spadkowe.

Przykład

Dług spadkowy wynosi 15 tys. zł. Jest trzech spadkobierców. Do chwili działu spadku wierzyciel może zażądać od każdego z nich spłaty całości lub części. Z kolei ten spadkobierca, który zapłacił więcej niż wynosi jego udział w spadku, może dochodzić zwrotu stosownej kwoty (po 5 tys. zł) od dwójki pozostałych spadkobierców (gdyż jego udział spadkowy wynosi 1/3).

Po dokonaniu działu spadku ten sam wierzyciel nie może już żądać od pojedynczego spadkobiercy wspomnianej kwoty 15 tys. zł, a jedynie określonego udziału w tej kwocie stosownie do udziału spadkobiercy w spadku (w omawianym przypadku 1/3 kwoty, czyli 5 tys. zł).