Zasady odpowiedzialności udzielających poręczenia

Jeśli z umowy poręczenia nie wynika nic innego, to poręczyciel odpowiada za to wszystko, za co w związku z konkretnym zobowiązaniem odpowiada dłużnik. Jest to nie tylko należność główna, ale też np. odsetki kredytowe, odsetki za opóźnienie w zapłacie, poniesione przez wierzyciela koszty niezbędne do dochodzenia roszczenia.

Za dług i odsetki

Co do zasady, poręczyciel odpowiada nie tylko za należność główną, ale też odsetki i koszty procesu. Wysokość długu poręczyciela jest więc taka, jak wysokość długu osoby, za którą udzielono poręczenia. Zakres odpowiedzialności poręczyciela może zostać inaczej uregulowany w umowie między poręczycielem a wierzycielem, np. poprzez wprowadzenie górnego limitu odpowiedzialności poręczyciela.

Odpowiedzialność solidarna

Poręczyciel odpowiada za zapłatę długu solidarnie z dłużnikiem głównym i innymi poręczycielami (jeśli oczywiście inne osoby też udzieliły poręczenia). Wywołuje to kilka ważnych konsekwencji. Przede wszystkim wierzyciel może żądać wedle swego uznania zapłaty całości lub części długu od jednego, wszystkich lub tylko wybranych dłużników, którzy odpowiadają solidarnie. Jeśli któryś z nich zapłaci, to w tym zakresie od obowiązku zapłaty zwolnieni są pozostali dłużnicy. Wierzyciel nie ma obowiązku równego dzielenia długu na wszystkich dłużników solidarnych. Może ściągnąć całość długu od jednego z nich - dłużnicy powinni się później między sobą rozliczyć. Zasadą jest, że poręczyciel, który spłacił dług, może żądać zwrotu od pozostałych poręczycieli w częściach równych (art. 376 § 1 K.c.). Gdyby któryś z poręczycieli okazał się niewypłacalny, wówczas część przypadającą na takiego niewypłacalnego dłużnika rozkłada się między pozostałych współdłużników (art. 376 § 2 K.c.). Niezależnie od tego poręczyciel, który spłaca wierzyciela, nabywa z mocy prawa (bez konieczności zawierania dodatkowej umowy) od dotychczasowego wierzyciela spłaconą wierzytelność. Wynika to z art. 518 § 1 K.c. Na tej podstawie poręczyciel może żądać zwrotu uiszczonych kwot od osoby, za którą poręczył.

Zabezpieczenie poręczyciela

Z przepisów Kodeksu cywilnego wynika, że wierzyciel ma obowiązek niezwłocznego poinformowania poręczyciela o tym, że dłużnik spóźnia się ze spłatą (art. 880 K.c.). Tyle tylko, że niewywiązanie się z tego obowiązku przez wierzyciela nie zwalnia poręczyciela z konieczności zapłaty wierzycielowi - uznał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 października 2003 r., sygn. akt II CK 84/2002. Poręczyciel zbyt późno zawiadomiony przez wierzyciela o fakcie niespłacenia długu może żądać od wierzyciela odszkodowania - o ile udowodni, że gdyby został powiadomiony wcześniej, nie poniósłby szkody.

W interesie poręczycieli leży wprowadzenie do umowy poręczenia postanowień chroniących ich interesy. Można np. zapisać, że egzekucja z majątku poręczyciela będzie dopuszczalna dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku dłużnika okaże się bezskuteczna i wykorzystanie innych zabezpieczeń nie przyniesie efektu. Bez takiego postanowienia wierzyciel będzie mógł egzekwować dług od poręczyciela, nie próbując nawet ściągnąć go najpierw od dłużnika. Jeśli dług został zabezpieczony dodatkowymi zabezpieczeniami (np. przewłaszczeniem na zabezpieczenie, hipoteką), można zapisać, że wierzyciel przed skorzystaniem z poręczenia ma obowiązek wykorzystać inne zabezpieczenia.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.)