Maksymalne odsetki umowne

Jesteśmy zarządcą nieruchomości działającym w formie spółki. Świadczymy również inne usługi na rzecz przedsiębiorców. Mamy duży problem z uzyskiwaniem terminowych wpłat, dlatego rozważamy wprowadzenie w umowach wyższych odsetek za opóźnienie w zapłacie. Jaka może być maksymalna wysokość takich odsetek? Czy są sposoby na naliczanie opłat osobom, które regularnie uiszczają należności po terminie?

Możliwość dochodzenia odsetek za opóźnienie wynika bezpośrednio z przepisów prawa. Stanowi o tym art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.), który przewiduje możliwość dochodzenia przez wierzyciela odsetek za czas opóźnienia w przypadku, gdy dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia. Przy braku ustalenia przez strony wysokości odsetek w umowie, należą się odsetki ustawowe. Ich wysokość zależy od tego, czy dotyczą transakcji handlowych (np. stosunków między przedsiębiorcami lub między przedsiębiorcami a jednostkami budżetowymi). W takim przypadku na podstawie przepisów ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 684 ze zm.) wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych wynosi 9,5% w skali roku. Natomiast gdy umowa nie ma charakteru transakcji handlowych, tj. np. w kontaktach pomiędzy przedsiębiorcami a osobami fizycznymi, wysokość odsetek ustawowych wynosi 7% w skali roku i wynika z art. 481 § 2 K.c.

Strony mają jednak możliwość ustalenia w umowie wyższej stopy odsetek. Przy czym nie mają w tym zakresie dowolności, bowiem górną granicę odsetek umownych stanowią określone w Kodeksie cywilnym odsetki maksymalne. Jeżeli wysokość odsetek za opóźnienie przekracza wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie, należą się odsetki maksymalne za opóźnienie (art. 481 § 2² K.c.). Wysokość odsetek jest zależna od poziomu stóp procentowych, a dokładnie od stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego, dlatego niskie stopy procentowe powodują, że odsetki za opóźnienie są relatywnie niskie. Przepisy dopuszczają możliwość ustalenia odsetek umownych w wysokości maksymalnie dwukrotności odsetek ustawowych, zatem w przypadku umów niebędących transakcjami handlowymi spółka może zamieszczać w nich postanowienie zgodnie, z którym w razie zwłoki w płatności, dłużnik obowiązany jest do uiszczenia odsetek umownych w wysokości 14% w skali roku. Zastrzeżenie wyższych odsetek spowoduje możliwość domagania się maksymalnie 14% odsetek. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 grudnia 2017 r., sygn. akt II CSK 96/17, wskazał że "w art. 481 § 1 K.c. określone zostały zasady odnoszące się do swobody kształtowania odsetek za opóźnienie w zapłacie świadczenia pieniężnego, wyznaczające wielkość odsetek ustawowych oraz maksymalną wysokość odsetek za opóźnienie (art. 481 § 2¹ i § 2³ K.c.)".

Natomiast spółka jako przedsiębiorca w relacjach z innymi przedsiębiorcami lub podmiotami wskazanymi w art. 2 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ma możliwość stosowania odsetek wyższych niż ustawowe, pod warunkiem ich ustalenia w umowie (art. 7 ust. 1 ustawy).

Kalkulatory odsetkowe dostępne są w serwisie kalkulatory.gofin.pl.

W przypadku gdy dłużnikami są konsumenci, poza odsetkami nie ma możliwości obciążania ich dodatkowymi opłatami z tytułu nieterminowego uiszczania wpłat z wyjątkiem kosztów wysłania ewentualnych wezwań do zapłaty. Natomiast w transakcjach handlowych spółka ma możliwość obciążania kontrahentów wskazanych w katalogu określonym w art. 2 ustawy, dodatkową opłatą za koszty dochodzenia należności w wysokości równowartości 40 euro przeliczonej na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne. Opłata ta stanowi rekompensatę za koszty dochodzenia należności, a spółka nabywa prawo jej dochodzenia z chwilą uzyskania uprawnienia do naliczania odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych, o czym stanowi art. 7 ustawy o terminach zapłaty.