Odpowiedzialność doradcy podatkowego wobec klienta

Nasza spółka zajmuje się prowadzeniem ksiąg rachunkowych i usługami świadczonymi przez doradców podatkowych. Jeden ze stałych klientów poinformował nas, że z naszej winy nieprawidłowo rozliczył się z urzędem skarbowym. W związku z tym pomniejszył należność wynikającą z wystawionej przez nas faktury o wartość szkody, którą jego zdaniem poniósł. Uważamy, że nie ma racji i chcemy wyjaśnić sprawę polubownie. Jakie przepisy prawa cywilnego znajdują zastosowanie do odpowiedzialności doradcy podatkowego wobec klienta?

W razie złożenia skutecznego oświadczenia o potrąceniu wierzytelność drugiej strony wygasa do wysokości wierzytelności niższej, jeżeli spełnione są wszystkie przesłanki potrącenia określone w art. 498 § 1 K.c. (Dz. U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.).

W omawianym przypadku warunki potrącenia są spełnione, bowiem przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Spółka może jednak kwestionować zasadność dokonanego potrącenia twierdząc, że kontrahentowi nie przysługuje przeciwko spółce wierzytelność z tytułu odszkodowania, bowiem nie jest ona odpowiedzialna za szkodę.

Jeżeli strony nie dojdą do porozumienia na drodze polubownej i spółka zdecyduje się na skierowanie sprawy do sądu, to jej kontrahent zobowiązany będzie do wykazania, że przysługiwała mu wierzytelność z tytułu odszkodowania, którą przedstawił do potrącenia. W takiej sytuacji spółka byłaby natomiast zobowiązana do wykazania, że nie ponosi odpowiedzialności za szkodę, dlatego potrącenie było niezasadne. SA w Katowicach w wyroku z dnia 9 lipca 2009 r., sygn. akt V ACa 245/09, wskazał, że konstrukcja odszkodowawczej odpowiedzialności kontraktowej oparta jest na zasadzie winy domniemanej. W konsekwencji to dłużnika obciąża ciężar udowodnienia, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności.

Źródłem odpowiedzialności za zobowiązania wobec klientów zarówno biur rachunkowych, jak i doradców podatkowych jest art. 471 K.c. Przepis ten jest podstawą do dochodzenia odszkodowania zarówno za niewykonanie, jak i nienależyte wykonanie zobowiązania. Chcąc dochodzić od kontrahenta odpowiedzialności na jego podstawie należy wykazać nie tylko jego winę (bądź niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania) i szkodę, ale także związek pomiędzy winą kontrahenta a szkodą określonych rozmiarów. Przy czym, jak wskazał SA w Szczecinie w wyroku z dnia 23 kwietnia 2015 r., sygn. akt I ACa 994/14, za zdarzenie rodzące odpowiedzialność odszkodowawczą doradcy podatkowego poczytane musi być każde zachowanie sprzeczne z treścią umowy, którego następstwem jest szkoda w majątku drugiej strony (chyba że doradca wykaże, że nienależyte wykonanie umowy jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności).

Odpowiedzialność spółki nie zachodzi więc, jeżeli wykonywała swoje obowiązki zgodnie z umową i obowiązującymi przepisami, a szkoda wynika np. z działania klienta. Chcąc polubownie zakończyć sprawę, spółka powinna wykazać, że szkoda nie wynikała z winy czy też nienależytego wykonania przez nią umowy.

"Jeśli doradca podatkowy w sposób wyraźny zobowiązał się do weryfikacji w płaszczyźnie przepisów prawa podatkowego i rachunkowego, a następnie decydowania o kwalifikacji dokumentów księgowych przedstawianych przez zleceniodawcę, to uznać należy, że każde jednostkowe zachowanie polegające na wadliwej ocenie poszczególnych dokumentów i błędnej decyzji co do ich zakwalifikowania w płaszczyźnie prawno-rachunkowej, świadczy o nienależytym wykonaniu umowy".

Wyrok SA w Szczecinie z dnia 23 kwietnia 2015 r., sygn. akt I ACa 994/14