Naruszenie własności sąsiedniej nieruchomości w związku z nasadzeniami

Kilka lat temu posadziłem na działce mieszkaniowej tuż przy granicy z sąsiednią nieruchomością drzewa i krzewy. Sąsiad zarzuca mi teraz, że nasadzenia znajdują się zbyt blisko płotu i naruszają jego własność, m.in. poprzez nadmierne zacienienie jego posesji, a także przechodzenie gałęzi nad jego grunt. Żąda wycinki części roślinności. Twierdzi, że sadząc roślinność należy trzymać się odległości m.in. 1 m od granicy. Czy jego stanowisko jest słuszne?

Nie obowiązują w tym przedmiocie przepisy ogólne, które regulowałyby poruszone zagadnienie w sposób tak precyzyjny. W żadnej ustawie czy akcie wykonawczym nie ma norm nakazujących obsadzanie działek przy granicy posesji z zachowaniem minimum 1 m odległości. Spotkać się można z pewnymi regulacjami o ograniczonym zakresie obowiązywania wprowadzanych np. na podstawie regulaminów - przykładowo na terenach ogródków działkowych. Naruszenie prawa własności należy rozpatrywać przede wszystkim w kontekście przepisów ogólnych Kodeksu cywilnego. Trudno nie zgodzić się ze stanowiskiem, że niewłaściwe nasadzenia na granicy są przyczyną sąsiedzkich konfliktów. Prawo własności rozciąga się - w określonych granicach - także w przestrzeni nad i pod gruntem. Stanowi o tym art. 143 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.). W sytuacji gdy roślinność przenika z sąsiedniego gruntu "w światło" nieruchomości sąsiedniej, dochodzi do naruszenia własności. Podobnie jest z korzeniami przechodzącymi pod gruntem. Przepisy przewidują relatywnie proste rozwiązanie, jeśli chodzi o naruszenie przestrzeni działki w takiej sytuacji. Poszkodowany właściciel ma prawo obciąć i zachować dla siebie korzenie drzew i krzewów przechodzące z sąsiedniego gruntu. Identyczne uprawnienie dotyczy gałęzi i owoców zwieszających się z roślinności na sąsiednim gruncie, jednak w tym przypadku należy wcześniej wyznaczyć właścicielowi nasadzeń odpowiedni termin do ich usunięcia.

Znacznie trudniej ocenić i doprowadzić do stanu zgodnego z prawem spór dotyczący zacienienia sąsiedniej nieruchomości w wyniku gęstego i wysokiego obsadzenia wzdłuż granicy nieruchomości. Zagadnienie to można rozpatrywać w kategoriach immisji pośrednich. Każdy właściciel nieruchomości ma prawny obowiązek znoszenia takich immisji, uciążliwości, zakłóceń. Jeśli dochodzi do przekroczenia tzw. przeciętnej miary, zagrożony taką sytuacją może podjąć określone działania celem ochrony swoich praw (np. żądać przycięcia krzewów). Ustalenie czy doszło do przekroczenia wspomnianej normy zależy od wielu czynników. Jeśli w danej miejscowości przyjmuje się, że na działkach mieszkaniowych np. drzewa i krzewy muszą być oddalone o 1 m od granicy działki i taka praktyka jest powszechnie stosowana oraz akceptowana, można przyjąć, że w tej kwestii wspomniany 1 m stanowić będzie przeciętną miarę.