Ewidencja księgowa nabycia prawa wieczystego użytkowania gruntu i dokonywanych od niego odpisów amortyzacyjnych

Spółka z o.o. nabyła od gminy prawo wieczystego użytkowania gruntu, które będzie stanowiło jej środek trwały. W jakiej wartości powinna wprowadzić go do ksiąg rachunkowych, jeśli oprócz pierwszej opłaty poniesiono także koszty sporządzenia aktu notarialnego oraz opłaty za wpis w księdze wieczystej? Czy prawo to podlega amortyzacji bilansowej?

Użytkowanie wieczyste jest prawem podmiotowym, które polega na oddaniu w użytkowanie nieruchomości gruntowej będącej własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego osobie fizycznej lub prawnej na określony okres. Najczęściej jest to 99 lat. W sytuacjach wyjątkowych, gdy cel gospodarczy użytkowania wieczystego nie wymaga oddania gruntu na tak długi okres, możliwe jest oddanie gruntu na czas krótszy, co najmniej jednak na lat 40. Stanowi o tym art. 236 § 1 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 380).

Prawo wieczystego użytkowania gruntu może zostać zaliczone do środków trwałych, jeśli spełnia warunki wymienione w art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy o rachunkowości. W księgach rachunkowych prawo to można ujmować bezpośrednio na koncie 01 "Środki trwałe" - jeśli tak przyjęto w zasadach (polityce) rachunkowości - w jego wartości początkowej. Za wartość początkową tego prawa przyjmuje się cenę jego nabycia. Z pytania wynika, że jednostka nabyła grunt od gminy. W takim przypadku na cenę nabycia składa się:

pierwsza opłata pobierana za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste, o której mowa w art. 71 ustawy o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2015 r. poz. 1774 ze zm.),
koszty związane z nabyciem tego prawa, wśród których można wyróżnić m.in. opłaty notarialne, opłaty za wpis w księdze wieczystej.

Dla celów bilansowych prawo użytkowania wieczystego gruntu podlega amortyzacji według zasad określonych w art. 32 ustawy o rachunkowości. Ustalając roczną stawkę amortyzacyjną, uwzględnia się okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego, na określenie którego wpływają m.in. prawne lub inne ograniczenia czasu jego używania. W praktyce przyjmuje się, że mimo iż prawo wieczystego użytkowania gruntu może obejmować okres od 40 do 99 lat, to maksymalny okres jego amortyzacji nie powinien przekraczać 20 lat (roczna stawka amortyzacyjna wynosi wówczas 5%).

W świetle przepisów o podatku dochodowym prawo wieczystego użytkowania gruntu nie podlega amortyzacji (art. 16c pkt 1 ustawy o pdop - Dz. U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.). Wskazane jest zatem księgować odpisy amortyzacyjne w ewidencji analitycznej na koncie kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodów (NKUP).

Warto zaznaczyć, że jednostka może wartość gruntu użytkowanego wieczyście ująć w ewidencji pozabilansowej. Wówczas wartość tę wprowadza zapisem jednostronnym po stronie Wn na konto 09-0 "Obce środki trwałe" (w analityce: Grunty w użytkowaniu wieczystym).

Przykład

Założenia

Jednostka w marcu 2016 r. nabyła od gminy prawo wieczystego użytkowania gruntu. Zgodnie z aktem notarialnym wartość gruntu wynosi 70.000 zł. Pierwsza opłata za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste wyniosła netto 16.150 zł.
Jednostka poniosła dodatkowo koszty sporządzenia aktu notarialnego w kwocie 450 zł i koszty opłaty sądowej za wpis w księdze wieczystej - 200 zł.
Z polityki rachunkowości wynika, że nabycie gruntu i prawa wieczystego użytkowania gruntu ewidencjonuje się bezpośrednio na koncie 01 "Środki trwałe", z pominięciem konta 08 "Środki trwałe w budowie".
Prawo to przyjęto do używania w kwietniu br. Ustalono, że okres amortyzacji bilansowej prawa wynosi 20 lat, a pierwszy odpis amortyzacyjny będzie dokonany w maju br.
Koszty działalności operacyjnej jednostka ujmuje wyłącznie na kontach kosztów rodzajowych. W przykładzie pominięto kwestię VAT.

Dekretacja

Opis operacji	Kwota	Konto
Opis operacji	Kwota	Wn	Ma
1. OT - wprowadzenie w kwietniu 2016 r. prawa wieczystego użytkowania gruntu do ewidencji środków trwałych w jego wartości początkowej: 16.150 zł + 450 zł + 200 zł =	16.800 zł	01	30
2. PK - wartość gruntu użytkowanego wieczyście (zapis jednostronny w ewidencji pozabilansowej):	70.000 zł	09	-
3. PK - miesięczny odpis amortyzacyjny od prawa wieczystego użytkowania gruntu (za maj 2016 r.): (16.800 zł × 5%) : 12 m-cy =	70 zł	40	07-1